Print Email Facebook Twitter Noordzee 2050: Beleidstypen voor sturing van ruimtedruk Title Noordzee 2050: Beleidstypen voor sturing van ruimtedruk Author Derks, G.H.E. Duenk, F.H.J. Corporate name Rijkswaterstaat Project NOORDZEE 2050 Date 2001-01-01 Abstract Met het oog op de vernieuwing van het waterbeleid is door Rijkswaterstaat het onderzoeksprogramma Waterverkenningen gestart. Onderdeel hiervan vormt de Kustzoneverkenning. Dit project verkent door prikkelende studies van min of meer extreme situaties de kansen en knelpunten voor het beleid in een brede kustzone. Doel is vooral het inspireren van beleid en beheer. Het idee bestaat dat door de toenemende ruimtedruk op de Noordzee het sturingsvraagstuk daar steeds nadrukkelijker gaat spelen. Hoe beheersen en sturen we ontwikkelingen op de Noordzee als er allerlei plannen zijn of komen voor windmolenparken, een vliegveld, zendmasten en landaanwinningswerken? Het doel van de studie is om aan te geven welk beleidstype c.q. welke mix van beleidstypen de overheid kan inzetten om in een situatie van hoge ruimtedruk op de Noordzee op een effectieve wijze te kunnen sturen. In het bijzonder wordt aandacht geschonken aan de volgende beleidstypen: generiek ruimtelijk beleid, sectoraal ruimtelijk beleid en geïntegreerd gebiedsgericht beleid. Door het Rijksinstituut voor Kust en Zee is aan HASKONING BV opdracht verleend voor het uitvoeren van de verkenning. De studie is opgezet als een coproductie van RIKZ en HASKONING. Tijdens de studie is expliciet de betrokkenheid gezocht van experts in Noordzee-aangelegenheden afkomstig uit diverse departementen en koepelorganisaties van sectoren die actief zijn op de Noordzee. Uit de studie blijkt dat sectoraal beleid, waarbij elke activiteit zijn eigen sectorale besluitvorming kent (bijv. voor zandwinning, buisleidingen e.d.), effectief is zolang er geen concurrentie om de ruimte bestaat. In een situatie met hoge ruimtedruk leidt de aanwezige concurrentie ertoe dat afstemmings- en coördinatieproblemen tussen procedures optreden. Met name zwakkere, economisch onderliggende functies lopen het risico te worden gemarginaliseerd. Deze sturingswijze, waarin het principe wie het eerst komt het eerst maalt wordt toegepast, is in een situatie van grote ruimtedruk niet houdbaar in zijn pure vorm. Generiek ruimtelijk beleid, in de vorm van een ruimtelijk plan voor de gehele Noordzee, heeft als sterk punt dat juist de integraliteit van afwegingen centraal staat. Daarmee wordt in een situatie van grote ruimtedruk de complexiteit van besluitvorming gereduceerd. De denkkracht die moet worden ingezet om tot ruimtelijk plan, afwegingskader en besluitvormingsprocedure te komen neemt een voorschot op de besluitvorming over sectorale initiatieven die zich lopende de planperiode aandienen. In een situatie van grote ruimtedruk is geïntegreerd gebiedsgericht beleid (in de vorm van een plan voor een deelgebied op de Noordzee) op regionaal en lokaal niveau sterk in de oplossingskracht voor coördinatie- en afstemmingsproblemen, waarop sectoraal ruimtelijk beleid vastloopt. In zijn zuivere vorm betekent de detailmatige, geografisch gefocuste blik van geïntegreerd gebiedsgericht beleid dat voor het betreffende gebied ruimtelijk geoptimaliseerde keuzen worden gemaakt. Dit houdt tegelijkertijd in dat voor de Noordzee als geheel een sub-optimale situatie wordt gecreeerd. Bij deze sturingswijze is een belangrijke vraag of gebieden zodanig kunnen worden afgebakend dat functies daarmee kunnen worden ondersteund of gereguleerd. Specifiek gebiedsgericht beleid is zinnig als op grond van specifieke gebiedskwaliteiten hetzij een verdere ontwikkeling van die kwaliteiten hetzij een expliciete bescherming aan de orde is. Het afbakenen van gebieden vanuit fysieke gebiedskenmerken op de Noordzee is een lastige opgave. Het aantoonbaar maken van specifiek gebiedsgebonden en bijzondere ecologische waarden is in volle ontwikkeling. Het stromenkarakter van de Noordzee werkt daarbij negatief in op de mogelijkheden om vanuit ecologische perspectief gebieden af te bakenen. Geconcludeerd kan worden dat in een situatie van toenemende ruimtedruk op de Noordzee het generiek ruimtelijk beleid de kaders kan stellen voor de ruimtelijke mogelijkheden op de Noordzee. Een ruimtelijk plan voor de Noordzee kan grove functiezoneringen aangeven, alsmede de beleidsruimten om daarvan gemotiveerd af te wijken. Bovendien kan het een afwegingskader geven als richtsnoer hoe met de beleidsruimte om te gaan. Het generieke beleid geeft tegelijkertijd de globale principes weer omtrent de vestiging van functies op zee, zoals bijv. nut en noodzaak en voorzorgprincipe. Binnen dit grotere, de gehele Noordzee omvattende kader, kunnen sectoraal beleid en geïntegreerd gebiedsgericht beleid worden ingebed. Daar waar concurrentie om de ruimte leidt tot concreet te duiden gebieden of daar waar gebiedskwaliteiten aantoonbaar te beschermen of te verbeteren zijn, biedt het generieke beleid de mogelijkheid om geïntegreerd gebiedsgericht beleid te starten. Voorwaarden aan dat geïntegreerde gebiedsgerichte beleid zijn dan wel dat voorafgaand aan de start ervan duidelijk moet zijn dat via het generieke spoor de concurrerende ruimteclaims niet adequaat kunnen worden aangepakt. Met andere woorden de meerwaarde in de oplossingensfeer moet duidelijk zijn. Bij het geintegreerde gebiedsgericht beleid moeten alle belanghebbende partijen worden betrokken bij zowel de gebiedsafbakening als de accordering van de procesarchitectuur. Daarnaast dient er commitment te zijn bij die partijen om het gebiedsgerichte proces in te gaan en zal er zicht moeten zijn op implementatie en juridische verankering van de uitkomsten van het gebiedsgerichte proces. De resultaten van de verkenning kunnen de discussie voeden over het toekomstig beleid voor de Noordzee. Het kan met name worden gebruikt bij de uitwerking van de Vijfde nota over de ruimtelijke ordening en de uitwerking van de Beheersvisie Noordzee 2010. Subject ruimtebeleidwaterbeleidruimtedrukbeleidsadviesNoordzee Classification TMA00 To reference this document use: http://resolver.tudelft.nl/uuid:abb44457-c8cc-454d-91f8-aef765d64cd0 Publisher Rijkswaterstaat, RIKZ Part of collection Hydraulic Engineering Reports Document type report Rights (c) Rijkswaterstaat Files PDF rikz2001008.pdf 559.88 KB Close viewer /islandora/object/uuid:abb44457-c8cc-454d-91f8-aef765d64cd0/datastream/OBJ/view