Revitaliseren van de oude haven van Antwerpen: De Schelde integreren en verbinden met de binnenstad door gebruik van de oude havengebieden

Revitaliseren van de oude haven van Antwerpen: De Schelde integreren en verbinden met de binnenstad door gebruik van de oude havengebieden

Timmerman, H.

Stouten, P.L.M. (mentor)

Architecture

Urbanism

Urban regeneration

2011-06-30

Fundamentele veranderingen in havens en de locatie van deze havens hebben een grote impact op de relatie tussen de stad en de betreffende haven. Deze veranderingen worden meestal veroorzaakt door globalisering. De havens willen hun concurrentiepositie op de markt behouden waardoor technologische innovaties nodig zijn en een verandering in productie nodig zijn. Als gevolg hiervan verplaatsten de havens zich vaak naar gebieden buiten de oude stadscentra waar meer ruimte en mogelijkheden voor groei zijn. Deze evolutie heeft ervoor gezorgd dat er wereldwijd in verscheidene havensteden oud verlaten havengebied nabij de binnenstad is achtergebleven. Hierdoor is de connectie tussen water en de binnenstad verbroken. Deze oude havengebieden bieden echter een grote verscheidenheid aan mogelijkheden voor diverse herontwikkelingsprojecten. Het blijkt dat deze ontwikkelingen een belangrijke rol spelen bij fysieke, materiële en economische ontwikkelingen van havensteden. De waterkant is een uniek fenomeen voor stedelijke ontwikkeling. Het imago van water stimuleert het ontwikkelen van een unieke sfeer. De verandering van de oude havens en van het aanverwant transport in de oud-industriële gebieden, laat toe dat het publiek toegang krijgt tot deze verlaten “stedelijke rand”. Het betreffende gebied kan worden teruggewonnen voor de bewoners van de stad en kan een maatschappelijke betekenis bieden (Breen, 1994). Om de toegang voor de bewoners tot deze oude haven gebieden te voorzien is er een verandering van de stedelijke strategie in de havensteden vereist. Deze strategie dient die zich aan te passen aan de nieuwe stedelijke condities. Men moet een nieuwe visie creëren over het veranderen van de leefomstandigheden, over de groeiende dichtheid van de stad en over de identiteit van de stat als havenstad. Dit soort havensteden zijn op zoek naar nieuwe kansen voor de oude verlaten havengebieden en staan open voor diverse aanpassingen om aantrekkelijke, levendige en onderscheidende steden te worden. Het woord “waterfront” is gedefinieerd als het stedelijk gebied dat rechtstreeks contact heeft met het water. Deze gebieden aan een rivier of zee werden voorheen vooral gebruikt voor havenactiviteiten, haveninfrastructuur, verlaten natuurgebieden en voor kleinschalige, informele industrieen. De vernieuwing van deze waterkant gaat gepaard met uitdagingen en kansen om een ruimtelijk gebied te ontwikkelen dat economische en sociale verbetering stimuleert. De transformatie van de waterkant van havensteden kan de stad weer een uniek en persoonlijk imago geven. Het culturele leven kan dicht bij het water van een havenstad gebracht worden. Dit afstudeeronderzoek is erop gericht om de stad Antwerpen te revitaliseren door het gebruik van de oude havengebieden te stimuleren. Het afstudeerproject richt zich op de transformatie van de waterkant van Antwerpen met als doel om de binnenstad weer te verbinden met het water en de identiteit van de stad als havenstad te versterken. Sinds het jaar 850 is Antwerpen reeds gekend als een havenstad. De haven was in die tijd echter nog gelegen in de binnenstad. Talrijke grachten verbonden de Schelde en de binnenstad. In de loop der tijden is deze haven volledig van de binnenstad naar het noorden van de stad verschoven en zijn de grachten en oude dokken in de binnenstad gedempt. Hedendaags is de sfeer van een havenstad niet meer voelbaar in het historische stadscentrum. De oude, overgebleven havengebieden zijn achtergebleven als onaantrekkelijke openbare ruimtes in de buurt van de binnenstad. Dit creeert een slecht beeld van de stad. Deze oude havengebieden zorgen er ook voor dat de stad is losgekoppeld van de rivier en dit terwijl de Schelde een rijke karakteristieke en historische betekenis heeft die gerelateerd is aan het ontstaan van Antwerpen. De oude haven was bepalend voor de ontwikkeling van stedelijke functies in de buurt van het water. Het is dan ook van belang dat mijn afstudeerproject de waterkant en het water weer bij de stad betrokken wordt. De hoofdvraag hierbij is: Met welke ruimtelijke interventies en daaraan gekoppelde strategieën, kan de binnenstad van Antwerpen verbonden worden met de Schelde. Heti s hierbij de bedoeling om gebruik te maken van de verlaten havengebieden. Belangrijk is dat de voorgestelde interventies zowel de economische en de sociale leefomgeving, als de omgevingskwaliteit van het gebied verhogen. Het afstudeerproject beoogt een strategisch plan en een stedelijk ruimtelijk ontwerp om de waterkant van Antwerpen te transformeren tot een aantrekkelijk gebied. De vraag is echter hoe men de huidige situatie kan aanpakken. De waterkantontwikkeling van Antwerpen moet de stad aantrekkelijker maken. Hierbij is het de bedoeling dat door het verbeteren van de economische, sociale en ruimtelijke structuur en door de culturele groei te stimuleren, de stad een sterkere concurrentiepositie zal verwerven binnen Europa. De noodzaak van een vooruitstrevende en goede bescherming tegen het stijgende waterpeil vormt een niet te onderschatten extra aspect in de genoemde waterkantontwikkeling. Een goede aanpak van het project is van groot belang om de hedendaagse conflicten tussen het huidige stedelijke gebied en de oude haven in de stad, op te lossen. Projecten voor herontwikkeling van de waterkant zijn een belangrijke troef voor de stedelijke gemeenschap om onaantrekkelijke gebieden nieuw leven in te blazen en het gebied zo nieuwe economische en sociale kansen te bieden. Het belangrijkste doel van het afstudeerproject is om de identiteit van de stad als havenstad te versterken en te verbeteren door de verbinding van de stad met de Schelde te vernieuwen. Hiervoor moet men het oude havengebied aan de waterkant herontwikkelen, door er een aantrekkelijk en levendig gebied te creëren. Het belangrijkste aspect in het gecreeerde ontwerp om dit doel te bereiken is de aanleg van een boulevard langs de Kaai. Deze is speciaal ontworpen voor voetgangers, fietsers en openbaar vervoer. Daarnaast biedt deze boulevard een beschermende functie bij eventuele waterbedreiging als gevolg van bijvoorbeeld extreme weersomstandigheden. De boulevard zal verschillende wijken met de Schelde verbinden en de identiteit van de wijken versterken door het gebied tussen de Schelde en de boulevard volgens de authenticiteit van de wijk her in te richten.

havensteden
stedelijke ontwikkeling
stadsvernieuwing
strategisch plannen
openbare ruimte
ontwikkeling waterkant
toegankelijkheid en bereikbaarheid
duurzame ontwikkeling
sociaaleconomische leefbaarheid
segregatie

http://resolver.tudelft.nl/uuid:bf08d2da-e22a-4a1c-88e9-edf36e616326

2011-07-06

Student theses

master thesis

(c) 2011 Timmerman, H.