Ruimtelijke oplossingen voor de geïsoleerde wijken Pendrecht & Zuidwijk

Ruimtelijke oplossingen voor de geïsoleerde wijken Pendrecht & Zuidwijk

Van den Heuvel, J.

De Bois, P. (mentor)
Stouten, P. (mentor)
Westrik, J. (mentor)

Architecture

Urbanism

2010-11-02

Het doel van deze master thesis was om inzicht te krijgen in hoeverre de ruimtelijke structuur debet is aan de problemen in naoorlogse wijken als Pendrecht en Zuidwijk. Dit in relatie met de huidige aanpak van wijkvernieuwing en herstructurering van deze wijken. Deze vernieuwing en herstructurering is met name gericht op programmatische ingrepen en de aanpak van de buitenruimte terwijl de ruimtelijke structuur van hoofdlijnen en buurtlijnen binnen deze wijken niet of nauwelijks ter discussie staat. Het probleem dat zich in deze situatie mogelijk voordoet is dat wijken als Pendrecht en Zuidwijk een wijkeconomie hebben die teveel gericht is op de economische activiteit wonen. Winkels en bedrijven binnen de wijk zijn in deze situatie vrijwel volledig afhankelijk van de lokale vraag (van bewoners) naar goederen en diensten. De reden dat er weinig vraag van buiten deze wijken is heeft met name te maken met de ge-ïsoleerde ligging van de wijken, dat zich in relatie met deze thesis vooral manifesteert als een gebrek aan verbindingen op meerdere schaalniveaus. Uitgaande van een suburbaan woonmilieu is deze geïsoleerde ligging een voordeel; men gaat vaak juist in een dergelijke wijk wonen om ‘de drukte van de stad’ te ontsnappen. Een aantrekkelijk suburbaan woonmilieu waar de kwaliteit van de woningen en het woonmilieu goed is. Waar de vraag naar woningen binnen de wijk hoog is en secundaire voorzieningen als winkels hiervan profiteren door de omzet die de winkels in relatie hiermee kunnen realiseren. In een dergelijke situatie is er niets aan de hand; een dergelijke wijk heeft een duidelijke economische en sociale toegevoegde waarde die voor zowel bewoners, als investeerders, als de overheid en de stad als geheel een positieve bijdrage levert. Het probleem dat de wijkeconomie een primaire gerichtheid heeft op de activiteit wonen doet zich pas gelden op het moment dat er andere nieuwe suburbane bijkomen die beter voldoen aan de wensen van woonconsumenten. Hierbij kan gedacht worden aan suburbane wijken met bijvoorbeeld grotere en kwalitatief betere woningen en een kwalitatief betere woonomgeving. Deze nieuwe wijken trekken veel mensen aan vanuit wijken als Pendrecht en Zuidwijk waardoor het aanzien en de sociaal-economische positie afneemt. De meest draagkrachtige mensen vertrekken en minder draagkrachtige mensen komen in de plaats en voor een wijk die in grote mate afhankelijk is van de economische activiteit wonen kan dat een groot probleem zijn omdat onder andere het (financiële) draagvlak voor allerlei voorzieningen afneemt terwijl er vaak juist meer beroep wordt gedaan op sociale voorzieningen. Dit in combinatie met de geïsoleerde ligging van de wijken zorgt ervoor dat het animo voor parti- culiere investering in winkels, bedrijven en andere panden minder wordt. Dit terwijl aan de andere kant meer (semi-) publieke investeringen nodig om deze achteruitgang te stoppen. Bij het doen van deze vernieuwingsinvesteringen wordt er vaak van uitgegaan dat het woon-milieutype (groen suburbaan woonmilieu met lage dichtheden en een geïsoleerde ligging) nog steeds voldoet. Dit uitgangspunt manifesteert zich ruimtelijk gezien, onder andere in programmatische ingrepen waarbij meergezinswoningen worden vervangen door eengezinswoningen. Mijn hypothese is dat dit woonmilieutype niet meer voldoet om de wijk weer economisch en sociaal vitaal te maken en belangrijker; vitaal te houden. De stelling is dat de zeer sterk gereguleerde stedenbouw van vlak na de oorlog een ruimtelijke structuur tot gevolg heeft die niet of onvoldoende in staat is om andere primaire economische activiteiten te trekken dan ‘het wonen’. De mogelijke oplossing, waardoor mogelijk andere primaire economische activiteiten en daarmee particuliere investering aangetrokken worden is om de ruimtelijke structuur aan te passen waarbij uitgegaan wordt van een stedelijke structuur die gebaseerd op een meer de liberale stedenbouw principes van eind 19e en begin 20e eeuw. Het essentiële verschil tussen deze stedenbouw-kundige principes is dat de ruimtelijke structuur in wijken die gebaseerd zijn op meer liberale stedenbouwkundige principes is opgebouwd uit (hoofd)lijnen en niet uit vlakken zoals dat het geval is bij wijken die onder zeer streng gereguleerde stedenbouw zijn ontstaan.

stedelijke vernieuwing
ruimtelijke structuur

http://resolver.tudelft.nl/uuid:de1ed397-f8ed-48ac-960c-289ee45f9d14

Student theses

master thesis

(c) 2010 Van den Heuvel, J.